ที่มาของ "ไทยเกษมณี" เลย์เอาต์คีย์บอร์ดยอดนิยม ที่ทำให้เราทุกคน "พิมพ์หนักขวา"

ช่วงวันใกล้ปีใหม่ ใครที่ไม่ได้ออกไปเที่ยวไหนวันนี้แอดมีบทความน่าสนใจมาให้อ่านกัน เพื่อน ๆ รู้หรือไม่ว่าเลย์เอาต์คีย์บอร์ดภาษาไทยที่เราใช้กันอยู่ในปัจจุบัน มีที่มาที่ไปอย่างไร และรู้หรือไม่ว่ามันไม่ได้มีแค่เลย์เอาต์ไทยเกษมณีเท่านั้นนะ เรื่องราวจะเป็นอย่างไรไปดูกันเลยครับ

ต้นกำเนิดพิมพ์ดีดภาษาไทย

ก่อนที่จะมาถึงแป้นพิมพ์คีย์บอร์ดในคอมพิวเตอร์ แอดขอเกริ่นจุดเริ่มต้นการพัฒนาคีย์ภาษาไทยเสียก่อน โดยเริ่มต้นจากการพัฒนาพิมพ์ดีดที่มีภาษาไทย เกิดขึ้นเมื่อในสมัยรัชกาลที่ 5 โดย Mr. Edwin Hunter McFarland หมอสอนศาสนาชาวอเมริกัน (เขามีตำแหน่งเป็นเลขานุการส่วนพระองค์ ในสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงธรรมการ) เกิดไอเดียอยากสร้างเครื่องพิมพ์ดีดภาษาไทยขึ้น

ใน พ.ศ. 2434 เขาจึงเดินทางไปสหรัฐอเมริกา เพื่อหาบริษัทที่ต้องการลงทุนผลิตเครื่องพิมพ์ดีดภาษาไทย จนได้เครื่องพิมพ์ดีดจากบริษัท Smith Premier มาในที่สุด

หลังจากที่ McFarland และบริษัท Smith Premier ร่วมออกแบบและวางตำแหน่งตัวอักษรไทยได้สำเร็จ ก็ได้เป็นเครื่องพิมพ์ดีดไทย Smith Premier ที่ไม่มีคีย์ยกแคร่ (ไม่มี Shift) มี 7 แถว ทำให้พิมพ์สัมผัสไม่ได้ และพยัญชนะ ฃ/ฅ ถูกตัดออกไป เพราะคีย์ไม่พอ

นับว่าเป็นเครื่องพิมพ์ดีดที่มีคีย์ภาษาไทยเครื่องแรกในสยามประเทศ และได้รับการพัฒนาเรื่อย ๆ ช่วงหลังสามารถยกแคร่ได้แล้ว แต่การพิมพ์สัมผัสยังทำได้ไม่สะดวก เพราะติดปัญหาทางเทคนิคบางประการ เช่น ต้องพิมพ์สระลอยก่อนพยัญชนะ (กิน ต้องพิมพ์สระอิก่อน แล้วตามด้วย ก+น) หรือพิมพ์ ฝ ไม่ได้ ต้องพิมพ์ ผ แล้วต่อหาง เป็นต้น

ไทยเกษมณี จุดเริ่มต้นของการพิมพ์สัมผัส

ด้วยเหตุนี้ ในปี พ.ศ.2465 George McFarland (น้องชายของ Edwin Hunter McFarland) ได้ร่วมกับพนักงานในห้างของเขาอีก 2 คน คือ นายสวัสดิ์ มากประยูร ซึ่งเป็นช่างประดิษฐ์ก้านอักษร และนายสุวรรณประเสริฐ เกษมณี (นายกิมเฮง) ผู้ออกแบบการวางตำแหน่งแป้นอักษร เพื่อออกแบบและจัดวางแป้นอักษรใหม่เพื่อแก้ปัญหาที่มีอยู่

โดยพวกเขาได้จัดวางตัวอักษรที่มีสถิติใช้บ่อยในตำแหน่งที่พิมพ์ได้ง่าย ซึ่งพิจารณาจากหนังสือต่าง ๆ จำนวน 38 เล่ม รวมแล้วกว่า 167,456 คำ ทั้งหมดนี้ใช้เวลากว่า 7 ปีจึงสำเร็จในปี พ.ศ.2474 แน่นอนว่าผู้วางตำแหน่งอักษรบนแป้นพิมพ์ คือ นายกิมเฮง จึงเป็นที่มาของชื่อเรียกเลย์เอาต์ “ภาษาไทยเกษมณี” ตามชื่อผู้ออกแบบ จนกลายเป็นแป้นแบบมาตรฐานถึงปัจจุบัน

สำหรับตัวพยัญชนะ ฃ/ฅ ถูกเพิ่มมาในภายหลัง เมื่อนำมาทำเป็นเลย์เอาต์สำหรับคีย์บอร์ดคอมพิวเตอร์ โดยเพิ่มเข้าไปที่ตำแหน่งขวามือของ ล.ลิง ตามรหัส ANSI

แต่เลย์เอาต์นี้ใช่ว่าจะไม่มีปัญหานะครับ อย่างที่กล่าวไว้ข้างต้นว่า เนื่องจากการวางเลย์เอาต์ถูกออกแบบให้ตัวพยัญชนะที่ใช้บ่อยถูกพิมพ์ได้ง่าย ส่งผลให้ตัวพยญชนะจำพวก ค น า ส ว ท ถูกจัดวางให้อยู่ในโซนมือขวา (เพราะน่าจะเป็นมือข้างถนัดของคนส่วนใหญ่ด้วย) ดังนั้น การพิมพ์จะค่อนข้าง “หนักขวา” พบว่าผู้ใช้จะพิมพ์มือขวามากถึง 70% ในขณะที่มือซ้ายทำงานเพียง 30% อาจทำให้เมื่อยมือได้ง่าย โดยเฉพาะนิ้วก้อยขวาที่มีกำลังน้อย ต้องคอยกดปุ่ม Shift ขวาเพื่อยกแคร่ ในขณะที่ Shift ซ้ายถูกใช้งานน้อยมาก

ไทยปัตตะโชติ แก้จุดบกพร่องของไทยเกษมณี

จากจุดบกพร่องที่กล่าวไป ในปี พ.ศ. 2509 นายสฤษดิ์ ปัตตะโชติ ได้ทำการศึกษาวิจัยเพื่อออกแบบตำแหน่งแป้นอักษรใหม่ที่มีประสิทธิภาพกว่าเดิม โดยการสนับสนุนจากสภาวิจัยแห่งชาติ ซึ่งเขาสุ่มเลือกหนังสือหลากหลายสาขารวม 50 เล่ม แต่ละเล่มสุ่มออกมา 1,000 ตัวอักษร รวม 50,000 ตัวอักษร จากนั้นสำรวจว่าใน 1,000 ตัวอักษร จะมีอักษรตัวใดที่ใช้พิมพ์มากน้อยเพียงใดลดหลั่นกันลงมาตามลำดับ แล้วจึงนำสถิติตัวอักษรที่เก็บได้มาใช้ออกแบบแป้นพิมพ์ดีดใหม่

ซึ่งการออกแบบจะจัดวางจะยึดหลักที่ให้ตัวอักษรที่ใช้บ่อยให้อยู่ในตำแหน่งนิ้วที่แข็งแรงไม่เกิน 3 แถวล่างตามลำดับ โดยมีแถวที่สองเป็นศูนย์กลาง สุดท้ายจึงได้เลย์เอาต์ใหม่ที่ถูกเรียกว่า “ภาษาไทยปัตตะโชติ” ตามผู้ออกแบบครับ

ในเมื่อขิงกันแบบนี้ จึงได้มีผู้ทำการทดสอบเปรียบเทียบประสิทธิภาพในการพิมพ์จากเลย์เอาต์ปัตตะโชติเทียบเกษมณี โดยใช้อาสาสมัคร 100 คน แบ่งเป็นสองกลุ่ม จากนั้นให้ใช้เวลาฝึกหัด 100 ชั่วโมง (เป็นเวลา 8 เดือน) แล้วนำผลลัพธ์มาเทียบกัน

ปรากฏว่า กลุ่มที่เรียนพิมพ์สัมผัสด้วยเลย์เอาต์ปัตตะโชติ สามารถพิมพ์ได้เร็วกว่าเลย์เอาต์เกษมณีถึง 26.8% เลยทีเดียว

อย่างไรก็ตาม เนื่องจากเลย์เอาต์ปัตตะโชติถูกพัฒนามาหลังจากเกษมณีถึง 35 ปี ทำให้คนไทยติดการใช้เลย์เอาต์เกษมณีมากกว่า สุดท้ายเลย์เอาต์ปัตตะโชติจึงเลือนหายไปตามกาลเวลา แต่เราก็สามารถเลือกได้ว่าจะใช้เลย์เอาต์ไหนในระบบคอมพิวเตอร์ จะเห็นได้จากตอนติดตั้ง Windows เลยครับ